2013 silivri konusunda ırgat ile ilgili gelişmeleri bildirdim. bu konu böyle atıl kalmasın, ilgilenenlere son tecrübelerimi paylaşayım diye bu başlık altında yazıyorum. alınması gerekmeyen kimse alınmasın ancak gözlemim odur ki; bir konuda sorusu olan ısrarla ardı ardına sorular soruyor. "bu makina iyi midir? bu kamış nasıl? nasıl şok düğümü yapılır?" ne zaman ki o kişi kendince iyi ya da kötü sonuçlar elde ediyor, ses kesiliyor. böyle olursa bilgileri forumda toplayamayız. işin önemli kısmı kullanıcı yorumları ve sonuçlar...
ben bildiğiniz üzere mekanik ırgat aldım. sebebi (ucuz olmasının yanı sıra 100 tl) bu mevsimde elektrik enerjisi bulamama endişesi idi, ki bulamazmışım.
mekanik ırgat ile ilgili gözlemler:
yaklaşık 25 mt 5 mm kalınlığında tel alıyor. çıkarılır takılır bir kolu var. çevirdiğiniz dişiliye bağlı dişliler ve mil sistemi ile sarıyor. sarma ve boşaltma mandalı var. satıcı satarken de uyardı bu dişliler yük altında zamanla sıyırıyor diye. ancak ilk sıyıran kol oldu. kol yaylı bir mekanizma ile mil ucuna oturuyor ve çok kısa zamanda sıyırdı. milin koldan çıkan uç kısmındaki kanala tel-ip sararak palyatif çözümler ile kullandım. kaynak tutarsa kaynak yapılıp kol üzerinde bırakılabilir.
iyi tek özelliğinden hemen bahsedeyim. 300 kg yakın yükü eğimli ıslak kumdan sizi kuvvet olarak çok da zorlamayacak bir çekeri var. bunun da anlatacağım bir bedeli var...
iki ayrı mil ucu var kolu yerleştirip çevirmek için. ikisi birbirine ters yönlü ancak aynı dizideki dişlilere bağlı. şöyle izah edersek:
üst mile kol takıldığında saat yönünde çevirince çeker ve 10 cm/tur toplar
alt mile kol takıldığında saat yönünün tersine çeker ve 5 cm/tur (turdaki çekme miktarları tahmini verilmiştir) toplar.
bu bahsedilen alt kolda harcanan kuvvet üsttekinin de yarısı. ancak bu mil bu ağırlık için gereksiz. neden? üsttekini için harcanan kuvvet de çok bir kuvvet değil 300 kg çekerken. yine sarım miktarı olarak üst dişli-mil bile bana çok yetersiz göründü.
tekneyi üst mil-dişli ile kıçını sudan 6 mt kadar kurtarıp emniyetli bölgeye almak için 250 den fazla tur çevirmek gerekiyor ki; işte bu adamın iflahını kesiyor...
bu olumsuz durumu biraz olsun azaltabilmek adında çelik halatı tamamen boşaltıp altına ip halat volta edip, teli üzerine sararak ırgat ana haznesinin çapını büyüterek turdaki sarım miktarını artırma yoluna gittim. oldu. ancak
200 sarıma düşürmüşümdür toplam işi. (ben halat kullandım, sert kauçuk, dikine kesilmiş sert pvc boru vb şeyler düşünülebilir, belki halattan iyi sonuç verir, çelik halat ip halatın aralarına giriyor. daha da mantıklısı benim kullandığımdan daha ince ip halat kullanılıp örgü stabil hale getirilebilir)
bu işleri yaparken dikkat edilecek en önemli şey, sardığınız halat ile, çelik halatın tam sarılı halde haznenin hanındaki kanatlardan taşmaması. bu durumda sarabileceğiniz halat miktarı da belli... o yüzden 250 sarımdan 200 sarıma düşürdüm, yoksa çok daha halat sarıp çapı büyütüp 150 sarıma da düşürülebilirdi... isteyen daha çok halat sarıp taşma başladığında çelik halatın fazlasını roda edip ırgatın yanında bir yerde muhafaza edebilir.
diğer bir sorun (ki aynı sorun benim kullandığım tek elektrikli cihazda da var) kılavuzsuzluk... teli sıralı sarmak çok güç. tel öyle gergin oluyor ki eldiven giyilmiş bir sol el ile yönlendirerek istenilen düzenli sarımı sağlamak pek güç. kötünün iyisi bir iş için ilk dikkat edilecek husus tekneyi ıslak kuma baştankara bindirirken ırgatı karşılaması. biraz sağa ya da sola bindirirseniz tel açıyla geldiğinden sarım da içinden çıkılmaz bir hale geliyor. bunu yaptıktan sonra sarmaya geçildiğinde sarımı beğenmiyorsanız (ki beğenmeyeceksiniz) iki şey yapılabiliyor:
1: çelik halat mandal boşaltılarak bollanıp, el ile gergin olmayan halat iki tur düzgün sarılıp sarıma öyle devam etmek.
ÖNEMLİ UYARI: çelik halatı mandaldan bollaştırmak üçün ayırmadan evvel MUTLAKA kolu çıkarın. yoksa kol ters istikamette kuvvetle dönerek tutma yeri kafanıza şiddetle çarpabilir. benim ilk yapışımda aklıma gelmedi, kafamı sıyırdı, şanslıymışım.
2: sandala kadar yürünüp başı kolayca istenilen istikamete sağa -sola alınıp halatın daha düzgün gelmesi sağlanabilir.
tüm bunlar tek başınıza bu işi yaptığınız düşünülerek yazılmıştır. iki kişi olduğunuzda ikinci kişi çelik halatın ortasında bir yerinde çift eli ile abanarak halata istikamet verebileceği gibi, başı da hareket ettirerek sarımın düzgünliğine yardımcı olabilir.
sarım düzgün olmazsa ne olur:
olmazsa da olur ancak tel yıpranır, zamanla lifleri ayrılır. burkulur, gam yapar, kullanılmaz hale gelir. boşaltılma sıkışmalardan ötürü zorlaşır.
not: teknenin kıçını ıslak kumdan kurtardığınızda ağırlığı azaltmak adına motoru arabasına almakta fayda var...
sonuç:
benim ebadımda bir tekneyi çekmek için, benim aldığım gibi bir mekanik ırgat almak durumunda kalırsanız (elektrik enerjisi yok ise) ve tek başınıza bu işi yapacaksanız, işiniz zor. balıktan döndüğünde adam yorgun oluyor doğal olarak zaten, bir de uzun ve zorlu bir tekne çekme süreci varsa ardında çok çok zor oluyor. bu tür bir ırgat, her balığa çıkışta çekmeyi gerektiren bir durumda değil de tekne normalde tonozda dururken ve fırtına beklenildiğinde ya da sezon sonunda çekmek için mantıklı olabilir. yani ara-sıra kullanım için.
illa almanız gerekiyorsa fiyatını bilmiyorum ama mekanik ırgat olarak bunun bir büyükleri var. 60 x 60 x 60 bir demir yığını. onun sarma çapı daha geniş kol turu daha büyük bir çember çiziyor, onunla 70-80 turda alınır diye tahmin ediyorum. sarma mili de geniş olduğunda sağa veya sola teli yönlendirmedeki ufak hatalar daha önemsiz kalır onda...
elektrikli ırgat alacaksanız (enerji var ise) mutlaka sarıma dikkat edin. acele ile toplanılan bir halat kullanılmaz hale gelebilir.
ırgatın üzerini kullanmadığınız zaman naylon torba ile örtün, lastik ip ile torbayı sabitleyin. yağmur etkisinde kalmasın.
rastgele...
)
